Hiện Tượng Viền Tím Chromatic Aberration trong nhiếp ảnh là gì?

Chromatic aberration, còn được gọi là “viền màu tím”, là một vấn đề quang học phổ biến xảy ra khi một ống kính không thể đưa tất cả các bước sóng màu vào một mặt tiêu điểm, và/hoặc khi các bước sóng màu được tiêu điểm ở các vị trí khác nhau trong mặt tiêu điểm.

Hiện tượng này xuất hiện do tán phân trong ống kính, khi các màu sắc khác nhau của ánh sáng di chuyển với tốc độ khác nhau khi đi qua ống kính. Kết quả, hình ảnh có thể trông mờ mịt hoặc xuất hiện các đường viền có màu sắc gây chú ý (đỏ, xanh lá cây, xanh dương, vàng, tím, đỏ tươi) có thể xuất hiện xung quanh các đối tượng, đặc biệt là trong tình huống tương phản cao.

Một ống kính hoàn hảo sẽ tập trung tất cả các bước sóng màu vào một điểm tiêu điểm duy nhất, nơi có vị trí tiêu điểm tốt nhất với “vòng tròn ít nhầm lẫn nhất” như được thể hiện dưới đây:

Trong thực tế, chỉ số khúc xạ cho mỗi bước sóng là khác nhau trong các ống kính, gây ra hai loại hiện tượng viền tím – Hiện tượng viền tím theo Chiều Dọc và Hiện tượng viền tím theo Chiều Ngang.

Hiện tượng viền tím theo Chiều Dọc

Hiện tượng viền tím theo Chiều Dọc, còn được gọi là “LoCA” hoặc “viền bokeh”, xảy ra khi các bước sóng màu khác nhau không hội tụ tại cùng một điểm sau khi đi qua ống kính, như được minh họa dưới đây:

Các ống kính có vấn đề về Viền Tím theo Chiều Dọc có thể hiển thị viền quanh các đối tượng trong toàn bộ hình ảnh, thậm chí ở trung tâm. Màu đỏ, xanh lá cây, xanh dương hoặc sự kết hợp của các màu này có thể xuất hiện xung quanh các đối tượng. Viền tím theo Chiều Dọc có thể giảm đáng kể bằng cách khép khẩu độ (Mở khẩu tối đa sẽ dễ bị viền tím hơn).

Dưới đây là một ví dụ về Viền tím theo Chiều Dọc có thể nhìn thấy ở các khoảng cách khác nhau:

Lưu ý màu xanh ở phần trên của hình ảnh, biến thành màu trung tính ở phần giữa và trở thành màu tím ở phần dưới gần máy ảnh. Loại Viền tím theo Chiều Dọc như vậy có thể xuất hiện ngay cả trên các ống kính cao cấp, đắt tiền như Nikon 35mm f/1.4G. Loại LoCA / viền bokeh này có thể được giảm đi đáng kể trong quá trình xử lý hậu kỳ. Ví dụ, Adobe Photoshop Lightroom có công cụ “De-Fringe Tool”, cho phép bạn chọn một ống nhỏ dưới phần con mắt dưới mục “Lens Corrections” và chọn màu viền cần phải được sửa chữa. Với công cụ như vậy, bạn có thể loại bỏ hoàn toàn loại viền này hoặc giảm nó đi đáng kể.

Dưới đây là một ví dụ khác về Viền tím theo Chiều Dọc với viền màu xanh và tím, có thể nhìn thấy ở cả hai bên của thân cây và nhánh cây:

Phần dưới cùng đã được chỉnh sửa trong “Lens Corrections” của Lightroom chỉ với một lần nhấp chuột. Cùng điều này có thể thực hiện trong Photoshop, nhưng đòi hỏi nhiều bước hơn (nếu không sử dụng công cụ Camera RAW).

Điều quan trọng là, có công cụ để giúp bạn làm cho hình ảnh của bạn trở nên tốt hơn và đẹp đẽ hơn, ngay cả khi bạn gặp Viền tím theo Chiều Dọc.

Hiện tượng viền tím theo Chiều Ngang

Hiện tượng viền tím theo Chiều Ngang xảy ra khi các bước sóng màu khác nhau đến từ một góc nhất định tập trung ở các vị trí khác nhau trên cùng một mặt tiêu điểm, như được minh họa dưới đây:

Không giống với LoCA, Hiện tượng viền tím theo Chiều Ngang không bao giờ xuất hiện ở trung tâm và chỉ có thể thấy ở góc của hình ảnh trong các khu vực tương phản cao. Viền màu xanh và tím thường thường thấy trên một số ống kính góc rộng, ống kính siêu rộng và ống kính chất lượng kém. Không giống với Viền tím theo Chiều Dọc, Viền tím theo Chiều Ngang không thể được loại bỏ bằng cách khép khẩu độ, nhưng có thể được loại bỏ (hoặc giảm bớt) bằng phần mềm xử lý.

Dưới đây là một phần góc từ ống kính Nikon 35mm f/1.8G có một lượng viền tím khá nghiêm trọng ở các góc:

Rất tiếc, nhiều ống kính có cả Viền tím theo Chiều Dọc và Viền tím theo Chiều Ngang cùng tồn tại. Cách duy nhất để giảm thiểu những hiện tượng sai lệch này là khép khẩu độ (để giảm LoCA) và sau đó sửa Viền tím theo Chiều Ngang bằng phần mềm xử lý hậu kỳ như Lightroom và Photoshop.

Mặc dù nhiều nhà sản xuất ống kính hiện đại áp dụng các kỹ thuật cụ thể để giảm thiểu Viền tím sử dụng thiết kế quang học ba màu và các thành phần phân tán siêu thấp đặc biệt, Viền tím vẫn là một vấn đề trên hầu hết các ống kính prime và zoom mà chúng ta phải học cách xử lý. Tin tốt là nhiều máy ảnh mirrorless và DSLR hiện đại tích hợp các kỹ thuật xử lý hậu kỳ đặc biệt để giảm bớt và thậm chí loại bỏ hoàn toàn Viền tím của ống kính, và có rất nhiều công cụ phần mềm có thể được sử dụng chỉnh sửa hậu kỳ để giải quyết vấn đề này.